Met het sensuele liefdesverhaal L’incoronazione di Poppea schreef Claudio Monteverdi (1567-1643) vlak voor zijn dood één van de meest bijzondere opera’s uit de geschiedenis. L’Incoronazione di Poppea was de eerste opera die vertrok van feitelijke, historische gebeurtenissen in plaats van te bouwen op mythes, legendes en fictie zoals het hoorde in de renaissance. Net zoals zijn enkele jaren eerder gestorven tijdgenoot William Shakespeare, portretteerde Monteverdi geloofwaardige personages gedreven door menselijk falen. Om hiertoe te komen ontwikkelde hij onder meer de ‘seconda prattica’ waarbij de muziek werd uitgepuurd en de tekst de gids werd van de muziek. Het verhaal en de emotie schoven naar voor.

“Opera’s gaan over de betekenis van de liefde en het leven en over het belang van de dood.” Monteverdi gaf met L’incoronazione di Poppea een zeer eigen visie op die betekenis. Hoewel het libretto geïnspireerd is op historische personages en gebeurtenissen, verdwijnt de gruwelijke realiteit in de opera naar de achtergrond om plaats te maken voor sensuele passie en geëxalteerde triomf, in een maatschappij waarin moraliteit zoek is geraakt, waarin deugd wordt afgestraft en hebzucht beloond wordt met een ogenschijnlijke overwinning van de liefde. Het libretto, geschreven door Giovanni Francesco Busenello, vertelt hoe Poppea alles in haar macht te werk stelt om de troon te bestijgen en de vrouw van keizer Nerone te worden. 

Monteverdi spiegelde aan zijn tijdgenoten een immoreel verhaal over machtswellust en intrige verscholen achter barokke muziek in haar mooiste vorm. Hij ensceneerde een verhaal dat enkel mogelijk was in een ontaarde maatschappij, niet in een geciviliseerde. In de interpretatie van Jan Lauwers, is die spiegel realiteit geworden. Vertoevend in een tijd waarin overdaad en identiteitscrisissen de overhand hebben genomen, een tijd waarin zowat alles toegankelijk is geworden, is de rede zoek geraakt. Sinds de Verlichting – de Eeuw van de Rede – is God doodverklaard, de goden zijn hun status kwijt. 

Jan Lauwers transponeert zijn unieke benadering van het medium theater - waarin hij woord, beweging, beeldende kunst en muziek een autonome plek geeft - dit keer naar de opera. Zijn melancholische maar toch vrolijke, humoristische en sceptische stijl ontmoet de grote menselijke architect die Monteverdi is in deze coproductie met de Salzburger Festspiele waarin alle deelnemers elkaar op één niveau ontmoeten: "In onze versie van L'incoronazione di Poppea is iedere zanger, musicus en danser een zelfstandige kracht - en wil iedereen als één geheel overleven", zegt Jan Lauwers over zijn concept. De muzikale leiding is in handen van de Spaanse dirigent Pablo Heras-Casado.

Rond de Amerikaanse Kate Lindsey, die in de Salzburgse versie al een verleidelijke en gewetenloos tirannieke Nerone neerzette met virtuositeit en een mezzo die schommelt tussen de donkerste tinten en fascinerende erotiek, verzamelt zich een eersteklas ensemble van gasten en leden van het operahuis voor deze versie van L'incoronazione di Poppea die niet alleen een leemte in het repertoire van de Weense Staatsopera opvult maar ook een uitnodiging is om Monteverdi's werk uitvoeriger te bestuderen.