Als laatste artistieke daad heeft John Cassavetes een toneelstuk geschreven dat hij zelf niet meer heeft kunnen realiseren. Maar kort voor zijn dood schreef hij aan zijn vaste cameraman dat hij hoopte dat het stuk in de 21ste eeuw opgevoerd zou worden. De erven en het rechtenbureau wilden niet zomaar aan eender wie de klus uitbesteden. De Duitse uitgever S. Fischer heeft, met instemming van Faces Distribution, aan Jan Lauwers gevraagd de laatste wil van de auteur uit te voeren. Lauwers heeft dus niet gebedeld, maar werd aangezocht. Een paar punten hebben in het voordeel van Jan Lauwers gespeeld. Dat het Burgtheater het stuk op het repertoire nam en Jan Lauwers nooit onder stoelen of banken heeft gestoken dat hij John Cassavetes beschouwt als zijn mentor. Begin the Beguine ( * * * * ) werd alzo een coproductie tussen het Weense gezelschap en Needcompany. Netjes werden de rollen onder elkaar verdeeld. De mannelijke personages worden gespeeld door twee Burgacteurs en de diverse vrouwelijke, wat er duidelijk aan te zien was, door twee leden van Lauwers’ gezelschap. Begin bij het begin Jan Lauwers noemt zich theatermaker. Uitzonderlijk, regisseur. Als hij een productie opzet met een tekst niet van eigen hand. Vijf Shakespeares heeft hij gedaan. Wat hij een leerproces voor zichzelf vindt, en een daad van nederigheid. De meester eert de grootmeester. Hetzelfde mag gezegd worden over deze productie. Cassavetes vertelt een verhaal vanuit zijn onderwereld. Het geldt ook voor Lauwers’ producties waarvan hij de bedenker, de schrijver, de regisseur en – soms – een van de acteurs is. Het verhaal is de kadrering, maar de boodschap, dáár draait het om. Niet een sociaal-maatschappelijke waarschuwing. Men moet het dieper zoeken. Het begin van een conflict, of dat nu een burenruzie is, zoals in Marktplaats 76, of in een wereldconflict. Wat ook het geval is voor Cassavetes, tot en met zijn laatste stuk. De titel is niet toevallig Begin the Beguine. Het slaat zowel op ‘begin bij het begin’ als op de evergreen van Cole Porter, die een paar maal bekende dat de rumba aan de oorsprong van zijn lied lag. Een snelle dans die almaar sneller gaat, net zoals de paring. Tot na de bevrediging de dood ervan erop volgt. Seks en toogfilosofieën Liefde en dood, daar draait het om in Begin the Beguine. Twee mannen vervelen zich in een flat aan zee. De ene, een extroverte kerel met weinig gevoel, de andere een introverte altijd op zoek naar de regenboog tussen zijn blauwe hemel en zwarte wolken. Ze houden van hun vrouwen, vanuit hun burgerlijkheid, maar willen seks. Uit frustratie. Want liefde is abstract en seks reëel. Via een relatie worden een paar vrouwen uitgenodigd. En na het bedspel een paar andere. Vervolgens weer andere. Telkens een andere soort. Dikke, jonge, met en zonder stijl. Wat een lol. Onderhuids kruipt de waarheid en baant zich een weg naar de realiteit. Zowel bij de ene als bij de andere. Voor geen van beide is er na al die vrouwen een geestelijke bevrediging. Het sterkst valt het op als een van de twee mannen naar het einde, tijdens een van hun ‘tussenspelen’, als ze zich overgeven aan toogfilosofieën, zegt: ‘Als ik met haar vrij, zie ik mijn vrouw.’ Geblokte architectuur Regisseur Jan Lauwers heeft subtiel het evolutieproces waarop het liefdesspel van komisch naar tragisch evolueert, ingekleurd. Op zijn deze keer geblokte barokke architectuur heeft hij de reis van Cassavetes naar de grenzen van de seksuele driften geëtaleerd. De man hervindt zijn plaats in het huwelijk door tientallen dwaalwegen en aanvaardt dat er geen ware liefde is zonder geheim. Daarin zit hem de genialiteit van het concept zoals geschapen door Jan Lauwers. Al houden de twee mannen hun kleren aan, ze worden gaandeweg wel losser gedragen, ze gaan naakter, terwijl de vrouwen, die pront en lustig showen met hun miniaturen, in werkelijkheid nooit naakt gaan. Dat is het reële. Het abstracte is dat hij het karakter van de personages laat zien door vanuit de duisternis de schaduw van het licht te tonen, zoals de auteur het geschreven en dus gewild heeft. Op realistische wijze toont de regisseur strak en droog het briljante van dit stuk. De hoop biedt niets en bevestigt alles. Liefdesverklaring en eresaluut Begin the Beguine, geschreven met in het achterhoofd twee vrienden, Peter Falk en Ben Gazzara, want, terloops gezegd, Cassavetes schreef personages met echte mensen binnen zijn blikveld. Via hen is dit stuk geen stuk voor hen, maar een laatste, zeer grootse liefdesverklaring aan zijn eigen vrouw, Gena Rowlands. En van Lauwers aan zijn vrouw. In de hoop dat het ook voor andere mannen, toeschouwers, geldt. En dat de vrouwelijke toeschouwers er een eresaluut aan hen in zien. Om hun verleden. Bloemen en pralines De twee mannen, Gito Spaiano en Morris Wine, worden gespeeld door Falk Rockstroh en Oliver Stokowski. Inge Van Bruystegem speelt de vrouwen Bibi Feller, Charlemane, Jocanda en Sung-Im Her neemt Shelly Tonatsu, Benee en Kiko op zich. De Duitse manier van spelen is duidelijk te merken aan de mannen. Lauwers is er echter in geslaagd ze dubbel gelaagd te laten spelen. Evenwaardig aan hun conventionele techniek staat een transparante gevoeligheid, wat hun hanig gedrag ontmant. De vrouwen spelen er lustig op los, zoals we dat gewend zijn bij de spelende dansers van Needcompany. Vooral Sung-Im Her viel op, al mag er wat meer afwisseling in haar spel zitten; variëren op een thema. Een doos pralines voor de kostumering. Lot Lemn weet af van raffinement. De mannen in zwart en wit, de vrouwen zeer kleurrijk, buiten de burgerlijkheid, maar binnen de modieuze trend met wortels in de hippietijd met zijn oosterse vertakkingen. Kroonjuweel Er valt nog heel wat te vertellen over deze merkwaardige voorstelling en aan ruikers zou ik (dus Knack) zich blauw betalen, maar dit is een beschouwing en mag geen lofzang van tien bladzijden worden. Toch moet nog gezegd worden dat er hopelijk snel een Nederlandse vertaling en productie komt. Begin the Beguine is de beste klassieker van deze eeuw en een kroonjuweel van Needcompany, dat in alle paleizen van de theaterwereld en zijn festivals een plaats verdient, en niet alleen in Wenen.
Needcompany
Performers
weNEEDmoreCOMPANY
Invisible Time
Contact
|
producties
|
tour
Kalender
|
Publicaties
Boeken
Muziek
Film
|
Nieuwsbrief
Aanmelden
Archief
|