Jan Lauwers & Needcompany brengen in het Weense Burgtheater “De kunst der vermakelijkheid” Ze blijven onverminderd populair bij toneelmakers: de standaardsituaties, waarin het theater telkens weer te kort schiet. Dat geldt met name wanneer het erom gaat, onze door de media beheerste samenleving kritisch te weerspiegelen: Berlusconi, Bunga-bunga, blabla. Liveuitzendingen met snurkende abonnées in de zaal zijn echt afraders. Als “medium” kan het theater per definitie niet op tegen de media, en zo’n lamento over het culturele verval is op zichzelf ook niets anders dan goed verkopend amusement. Maar wanneer een ensemble als de Needcompany van Jan Lauwers zich op het spiegelgladde hellende vlak tussen podium en mediale ‘formats’ begeeft, dan is dat het aanzien zeker waard. De meertalige en multimediale expedities van de Needcompany naar de grensgebieden van het theater begonnen in 1986 in Brussel en zijn vandaag de dag present op alle belangrijke festivals. Nu vormen zij, als “Artists in Residence”, de nieuwste aanwinst van het Weense Burgtheater. Hun stuk “De kunst der vermakelijkheid” in het Akademietheater demonstreert, hoe het hedendaagse theater de boot mist. De wereld van het theater is misschien niet zozeer een glazen venster, dat een perspectivisch juiste blik op de werkelijkheid biedt, maar eerder een kristallen bol, die de waarneming vervormt; die al het licht opvangt, en waarbuiten geen andere wereld bestaat. Het put zijn kracht soms uit dubieuze bronnen, uit de restanten van kermisillusies en uit een kinderlijke drang, zich te kostumeren. Omringd door heupwiegende Rai-Uno-meisjes zet Viviane De Muynck bij wijze van tovenaarshoed een blonde kunsthaarpruik op en kondigt de sensaties van de avond aan. We krijgen de zelfmoord van een acteur geboden, met een opulent galgenmaal, gifinjecties, en miljoenen toeschouwers. Saul J. Waner heet deze zelfmoordenaar, dat is een acroniem voor Jan Lauwers. Belichaamd word hij door de Burgtheateracteur Michael König. De lofzang op de inviduele “vrijheid” die men als 55-plusser heeft om zichzelf uit de roulatie te nemen, is daarbij niet al te serieus bedoeld: dankzij een paar goedkope theatertrucs zal Waner meerdere malen uit de dood herrijzen, waarover zijn geliefde met de betekenisvolle naam Gena (Grace Ellen Barkey) zich slechts matig kan verheugen. Het totale onvermogen over de dood te spreken, kan niet langer door zingevend spel gecompenseerd worden. […] De heren Duchamp en James Brown (Julien Faure, Misha Downey) peppen het galgenmaal met een furieus kok-en-kellner-nummer op. Eléonore Valère gaat in een hemelsblauwe jurk vol overgave een pas-de-deux met de handcamera aan. De arts die straks doden zal (Benoît Gob) maakt en passant hartverscheurend reclame voor de goede zaak – Artsen Zonder Grenzen – per slot is het een liveshow, waarin hij optreedt. Sylvie Rohrer van het Burgtheater vertaalt dit appèl aan de burgerzin van het Duits naar het Frans en vice versa. Uiteindelijk ontstaat het vermoeden dat we hier getuige zijn van een groot misverstand. Jan Lauwers en zijn ensemble recyclen met gusto de afval van achterhaalde theatertradities en spelen juist daardoor de hoeders van die tradities in de kaart. Het verzet tegen het geïnstitutionaliseerde theater dat ooit aan het begin stond van theatercarrières als die van Jan Lauwers sorteert, zo achterhaald als het is, nog steeds effect. […]