Tegen de muur
Maybe the problem, problem, problem doesn’t need solving. Dat stond te lezen op een roze doek dat het podium in zaal 3 van het Auditori van Barcelona bedekte. Een verticaal drumstel, wat elektrische gitaren, een enorme koebel en enkele microfoons maakten de rest van de scène compleet. Daarna kwamen de drie leden van een band op het podium die, volgens de titel van het spektakel dat het Belgische gezelschap Needcompany presenteerde, het concert op een verkeerde manier zouden aanpakken. Een theatergroep, en dan nog een van de meest prestigieuze van Europa, bracht ons in het Auditori een concert. Natuurlijk kon dat er niet zomaar een zijn. De carrière van Needcompany is bekend: of het nu met theater of andere kunstdisciplines zoals muziek, dans of film is, ze proberen altijd de toeschouwer te verstoren, in verwarring te brengen. Letterlijk. En niet zo zwart-wit zoals de meeste theaterstromingen dat doen.
Concert by a band facing the wrong way is een coproductie van Escenes_músiques en moviment van het Auditori van Barcelona met het Festival Grec 2018, het Malta Festival Poznán en het Belgische gezelschap Needcompany. Dat werd in 1986 opgericht door Jan Lauwers en Grace Ellen Barkey en is een energiek creatief centrum waarin theater, dans en performance samenkomen. Jan Lauwers en Grace Ellen Barkey zijn de twee steunpilaren voor dit project, waarvoor Maarten Seghers (acteur, performer, muzikant en kunstenaar en sinds 2001 lid van de Needcompany) schrijver, regisseur en dramaturg is. Hij maakt objecten en installaties, en richtte in 2006 samen met Jan Lauwers en de muzikante Elke Janssens OHNO COOPERATION op, om performances, video’s, installaties en muziek te maken. OHNO COOPERATION nodigt ook andere kunstenaars en muzikanten uit om zich aan te sluiten, en brengt hun projecten op internationale tentoonstellingen en concerten.
In het vroegere werk van Maarten Seghers zijn humor en absurdisme altijd fundamenteel geweest, net zoals de vraagtekens die hij plaatst bij de heersende artistieke praktijken. Steeds stelt hij intelligente en onnavolgbare dingen voor, waarbij schoonheid en hilariteit met liefde en hardheid de contradictie laten zien van de podiumkunstenaar die wordt gedomineerd door zijn verlangen om te behagen. Dat is een kwaal die ook de houding van het publiek voor zijn werken bepaalt en een vicieuze cirkel creëert. Een fascinerende observatie als je er van buitenaf naar kijkt, maar het werkt verarmend als je er deel van uitmaakt. Dat was de benadering in zijn vroegere werken: What do you mean what do you mean and other pleasantries (2014) en O or The Challenge Of This Particular Show Was To Have Words Ending In 0 (2016), en daar gaat hij dieper op in met dit Concert by a Band Facing the Wrong Way.
De auteur zelf omschrijft zijn werk als een groepsportret van westerse kunstenaars die doelloos vooruit rennen zonder dat het duidelijk is of ze wegvluchten van de ellende van de wereld of er net naartoe lopen. En in die onbestemdheid vol inspanning produceert zich in een afgesloten kern het effect van een hogedrukpan, wat vreemd genoeg leidt tot een richtingloze overdaad, omdat alles wordt versterkt, niet alleen het geluid van de gitaren en de stemmen. De groep probeert met veel moeite te communiceren, maar slaagt daar niet in. Er is geen focus, alleen een verlangen, zoals dat waar Adriana Varela over zong in Pasillo de la vida, die prachtige tango van Marcelo San Juan en Francisco Bagalá: “Corrientes flotando, pasada de pasión, triste porque sí, bien, pero mal también, porteña al fin, yo busco no sé qué.” (Stromen drijven voorbij, de passie achter ons, triest, ja, maar het doet ook pijn, ik ben en blijf uit Buenos Aires, op zoek naar ik weet niet wat.) De band speelt en roept. Alles is verstaanbaar, maar is het ook begrijpbaar? De band bestaat uit Maarten Seghers zelf en Rombout Willems als gitaristen en zangers, en Nicolas Field aan de drums. Ze lopen telkens opnieuw tegen de muur, in een voortdurende inspanning die nergens toe leidt. Het is een beeld van onmacht waar het publiek vanuit zijn eigen onmacht aan meewerkt. Het publiek evolueert van betrokkenheid op de hilarische momenten naar ontkenning, naar onbehagen. Iedereen maakt voor zichzelf uit of hij in deze spiegel wil kijken of diens bestaan wil negeren. Er liepen nogal wat mensen bij de eerste gelegenheid de zaal uit en de rest van het publiek voelde zich gedesoriënteerd, net zoals de band. Het publiek wist niet wat het moest doen. Dat was zo sterk dat er op de meest humoristische momenten slechts een verlegen lachje klonk, zoals wanneer je op het einde van een voorstelling niet weet of je voor het applaus recht moet staan of niet, en je om je heen kijkt om te zien wat de anderen doen. En op die momenten werkt de voorstelling perfect. De houding van het publiek - dat aan referenties gewend is en ze nodig heeft om te weten waaraan zich te houden, wordt uitgekleed. Dat tast ook de artistieke creatie aan. Niet alleen de kunstenaar wil behagen, het publiek wil ook behaagd en geleid worden. Opnieuw, fascinerend.
Dank aan het Auditori van Barcelona
www.auditori.cat