Lauwers brengt de wereld terug in vervoering, ongebreideld pluralistisch en resoluut feministisch
Fabienne Arvers - Les Inrockuptibles (18 oktober 2017)

Jan Lauwers brengt een fantastisch groepsportret als een machine om terug te gaan in de tijd en vooroordelen te weerleggen met dit laatste oeuvre van Needcompany, "De blinde dichter".

Ga kijken naar De blinde dichter en ontdek Needcompany, opgericht door Jan Lauwers en Grace Ellen Barkey in 1986. Je stapt buiten, omvergeblazen en extatisch wanneer je kennismaakt met hen en de leden van hun gezelschap die over de generaties heen hun verhaal vertellen en zo over de mensheid spreken. Over ons via hen. Over een wij die hun voorvaderen insluit, zonder de draad van de generaties te breken om een enkel motief te vormen van leven in het nu. Autonoom en vrij. Liefhebbend en weerstand biedend. Met, typisch voor Needcompany, het bijeenbrengen van verschillende nationaliteiten in hun gezelschap, gevormd door geografische uitwisselingen en verhalen, waarin bij nader inzien de geschiedenis van de oorlogen, de religies en de culturen die ons tijdperk doen wankelen, vorm kreeg.

We kunnen de creaties van Needcompany ook van in het begin volgen omdat we het geluk hadden hun eerste stuk Need to know, te zien in het Théâtre de la Bastille eind jaren '80 en waar we hals over kop verliefd zijn geworden op hun theatrale waanzin, een furieuze mengeling van lichamelijke energie en muziek, van acteren en decor, even inventief als rudimentair. En de scène, even manifest als voorspellend, waar Grace Ellen Barkey op een tafel sprong op de klanken van Lust for Life van Iggy Pop staat voor altijd op onze lijst van beste cultscenes ooit.

We komen buiten bij deze Blinde dichter verrukt, omvergeblazen van geluk. En dit is geen oxymoron, geen stilistische formule, allesbehalve. Het is een poging om de emotie zo dicht mogelijk te benaderen die uitgaat van deze opvolging van portretten die de ruggengraat van deze voorstelling vormt. Waarin elke acteur zijn genealogische afstamming volgt en zich blootgeeft op een ongelooflijk grappige manier, met delicate onbeschaamdheid, kronkelend van een continent en eeuw naar een ander, zoals een ganzenbord dat in tijd en ruimte springt, waar ontmoetingen en toeval verhalen voortbrengen die zich spiegelen en samenvallen met onze levens, onze ervaringen, onze herinneringen.
 

De geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars

"Het idee van De blinde dichter is ontstaan tijdens mijn bezoek aan de Grote Moskee van Cordoba, schrijft Jan Lauwers in de informatiebrochure. Cordoba was de hoofdstad van de toenmalige wereld (in de 8e eeuw, n.v.d.r.), met zijn 300.000 tot 1 miljoen bewoners. Vrouwen hadden macht, ze vertaalden Plato, atheïsme was er heel courant. Er waren verschillende bibliotheken met meer 600.000 boeken, enz. Ter vergelijking: de grootste stad in de christelijk wereld was Parijs met ongeveer 30.000 bewoners. De grootste christelijke bibliotheek telde 60.000 boeken, en Karel de Grote was analfabeet. Wat betekent dit nu? Waarom liegt de geschiedenis tegen ons en misleidt ze ons altijd? Omdat de geschiedenis geschreven wordt door overwinnaars. Door mannen.

De blinde dichter opent met het portret van Grace Ellen Barkey, geboren op het eiland Java in Indonesië. Ze draagt een typisch flamboyant kostuum met haar vingers elegant gebogen. Met een beschilderd gezicht en clowneske schoenen aan haar voeten stelt ze zich voor en herhaalt haar naam, scanderend, brullend, huilend, onder begeleiding en met steun van de acteurs en muzikanten die op de voorscene staan. Een uitbarsting van elektrische gitaren en stemmen als inleiding op een verhaal vol humor, waarin ze vertelt over haar afkomst als Indonesische, moslima, Chinese, Duitse, Guyanese, het vertrek van haar familie die vlucht naar Europa en neerstrijkt in Nederland waar ze opgroeit alvorens Jan Lauwers te ontmoeten en naar België te verhuizen.

Dan is het de beurt aan Maarten Seghers, de neef van Jan Lauwers, vertolker en componist van het gezelschap sinds 2001. Hij vertelt over zijn voorvaderen die ijzer- en wapensmeden waren, over de Noor Hans Petter Melo Dahl en de Nederlandse Anna Sophia Bonnema, een explosief koppel, reizigers in de ziel.

Identiteit in het hart van de voorstelling

Na de pauze worden we ondergedompeld in de heerlijke, delicate kunst van Benoit Gob. Hij vertelt over zijn chaotische jeugd en van de vlucht uit Minsk in 1941 van de Joodse grootvader van de Amerikaan Jules Beckman, onweerstaanbare cowboy onder invloed van lsd, opgevoed door een hippiemoeder. Tot slot, een zonnestraal op scène met de Tunesische danser Mohamed Toukabri die de opvoering afsluit in het Arabisch met de prachtige verzen van de Syrische, blinde dichter Abu al’ala al Ma’arri uit de 10e eeuw, naar wie het stuk genoemd is.

In de enscenering van Jan Lauwers volgen de vertolkers elkaar op van portret tot portret, maar ze zijn onafgebroken in contact met elkaar, ze ondersteunen elkaar, spreken elkaar aan, onderbreken elkaar en gebruiken de accessoires van het decor. Van het skelet van een paard tot archaïsche robotten die strijden met een zwaard, van een harnas als een kuisheidsgordel tot de verschijning van een gigantische plastieken bol met pieken met daarin Grace Ellen Barkey die van zich afslaat, ludieke en monsterlijke voorstelling van het syndroom van Lynch, een vorm van kanker waartegen ze gevochten heeft.

De identiteit die centraal staat in de voorstelling, overstijgt ruimschoots het nauwe en misselijkmakende idee dat de hedendaagse geschiedenis vervuilt en geeft aan de Blinde dichter een dimensie die zowel politiek als intiem is, die men wil delen met zoveel mogelijk mensen.

In een begeleidende tekst voor het publiek verduidelijkt de dramaturg Erwin Jans: “Volgens Amin Maalouf heeft ieder van ons slechts een identiteit, maar deze bestaat uit tal van facetten en horizonten. Daarom stelt hij voor om naast een 'gewetensonderzoek' ook een 'bewustzijnsonderzoek' te doen. Dit lijkt op de genealogische methode vooropgesteld door Nietzsche: hoe verder we in het verleden gaan, hoe meer lagen we ontdekken in onze identiteit, en hoe 'onzuiverder' we worden. (…) Ook Maalouf gebruikt dit beeld: ‘De identiteit van een persoon is geen patchwork, het is als een tekening op een gespannen huid; raak een onderdeel aan en heel de persoon vibreert'’ (…) Jan Lauwers neemt de Islamitische vibratie binnen onze Europese identiteit serieus en laat haar luid weerklinken in zijn voorstelling.”

De blinde dichter speelt nog vijf dagen. Ga er allen snel heen.  

Needcompany
Ensemble weNEEDmoreCOMPANY Invisible Time Contact
 
producties
Jan Lauwers Grace Ellen Barkey Maarten Seghers performing arts beeldende kunst Film
 
speeldata
Kalender
 
Publicaties
Boeken Muziek Film
 
Nieuwsbrief
Aanmelden Archief
NEEDCOMPANY  |  info@needcompany.org  |  Privacy  |  Pro area