Tijdens de KunstFestSpielen in de Herrenhäuser Gärten in Hannover trachten Jan Lauwers en Needcompany een groots opgezet spektakel te brengen

Een mens stapt het podium op.
De mens zegt: "Ik ben..." 
En dan wordt het ingewikkeld. 
Een analyse.

Stel je een leemte voor. Een leemte tussen danstheater, verhalen vertellen en een prog-rock conceptalbum uit de jaren '70. De leemte ook waarin Jan Lauwers & Needcompany zich met De blinde dichter hebben genesteld. En zo kan en moet je de voorstelling bekijken: geen stuk in een afgesloten ruimte dat genoegen neemt met zichzelf, maar persoonlijke verhalen die zich ontplooien vanuit de theaterzaal, waar ze groeien, van mens over stamboom tot historische waarheid. Mensen die kunst maken, die in de wereld, in de politiek verstrengeld zit. Verhalen van mensen die het product van een systeem zijn, dat ze alleen maar begrijpen, maar niet meer kunnen beïnvloeden.

Zoals in het circus

Deze mensen stappen het podium op en zeggen: "Ik ben..." Voor De blinde dichter hebben de leden van Needcompany hun stamboom opgesteld. Zeven onder hen vertellen apart over zichzelf: met een koor, in een choreografie, als rustige vertelling, als countrysong, als rocksong. Wat al deze verhalen gemeen hebben, is dat ze de acteurs in de historische context verplaatsen, ergens tussen de Vikingen, Troje, Sumatra, de kruistochten of de Bokseropstand. De blinde dichter beschrijft het persoonlijke als politiek, de geschiedenis als een caleidoscoop van verhalen en de mens als product van de geschiedenis. De tekst, de mondelinge vertelling, staat hierbij vaak op de voorgrond. Maar De blinde dichter is ook een ontzettend lichamelijk stuk, dat heel wat elementen ontleent aan het danstheater en veel beweging en zware inspanningen van de acteurs vergt.

Dat het geheel niet uit elkaar valt, komt hoofdzakelijk doordat De blinde dichter zijn heil zoekt in de overdrijving: kanariegele kostuums en clowneske make-up maken dat het stuk hier en daar gelijkenissen vertoont met een circusvoorstelling, overdreven clichés zorgen voor komische effecten, een symbolisch beeld dat zo uit een David Lynch-film geplukt lijkt, zoals een dood paard op een weegschaal, twee aan sciencefiction ontleende robotachtige gereedschappen die elkaar in een lansduel bekampen. De finale wordt gedomineerd door een zwart, opblaasbaar wezen dat veel gelijkenissen vertoont met een kolossale bacterie.

Een mens is geen eiland

De blinde dichter is een van de grote coproducties uit het laatste seizoen met Elisabeth Schweeger als artistiek directeur van de Herrenhäuser Festspiele in Hannover. De voormalige intendant uit Frankfurt houdt van weerspannige, unieke, moeilijk te begrijpen stukken. Dit jaar was er muziek van Harry Partch, een componist die vond dat een octaaf niet alleen bestond uit de gebruikelijke 8, maar 32 tonen. Er was de bewerking van Der Ring der Nibelungen die 16 uur duurde, door Georg Nussbaumer bewerkt met x-duizend transformatieve filters.

Voor haar laatste dagen bij de Herrenhäuser Festspielen kon Schweeger zich geen beter stuk wensen. Enerzijds omdat het kunst, en dus ook de Herrenhäuser Festspiele, beschouwt als onderdeel van een groter, politiek systeem. Anderzijds omdat enkele van de daar getoonde stukken, installaties en concerten niet noodzakelijk naar diepgang streven, maar willen entertainen. Het toont nog maar eens hoe grote thema‘s zonder al te veel opsmuk vele lagen kunnen bevatten en toegankelijk kunnen zijn.

Want hoe geheimzinnig en moeilijk grijpbaar het stuk is in zijn symboliek, zo leuk het is. Needcompany verdoezelt de raadsels met veel begrijpelijke muziek, past zo vaak het stijlelement van de overdrijving toe dat zelfs het verhaal over een vader aan de drank en huiselijk geweld op de lachspieren werkt en kanker met een grapje kan worden weggeveegd. Onder dit dun laagje entertainment ligt echter het eenvoudige en tegelijkertijd ernstige besef dat een mens geen eiland is. Alles is met elkaar verbonden en individuele verhalen zijn de wortels van wat wij geschiedenis noemen. Dat is het wat Jan Lauwers en Needcompany in de beste schelmentraditie eclectisch op het podium brengen. Zo intensief dat je het niet vergeet, zo nonchalant dat je het bijna niet opmerkt.